O formach adresatywnych w języku polskim

Drodzy Słuchacze!

Tym razem przesyłamy Państwu zbiór ciekawostek  na temat różnych obyczajów związanych z Świętami Wielkanocnymi, nadesłanych przez Panią Beatę, naszą Lektorkę z Islandii.

Natomiast chciałbym przypomnieć, że Akademos prowadzi nie tylko kursy języków obcych, ale również języka polskiego dla obcokrajowców. Czasami jednak zdarza się, że i nam, Polakom, nasz język ojczysty potrafi sprawiać trudności.

Wprawdzie jest już trochę późno, ale warto podzielić się z Państwem informacjami na temat form adresywnych w języku polskim. Czas to bowiem przesyłania sobie pięknych życzeń do bliskich, przyjaciół i osób, z którymi czujemy się związani. Pytanie, jak adresować kartki. Nie będę tu przytaczał wszystkich przypadków, bowiem zajęłoby to kilkadziesiąt stron.

I tak, jeśli będziemy zwracać się do dyrektora, wówczas używamy oczywiście form: Szanowny Pan Dyrektor (Sz. Pan) ew. Szanowna Pani Dyrektor i dodajemy imię i nazwisko. Można również użyć formy: Dyrektor i dodać pełną nazwę firmy. Użycie ostatniej formy jest niewskazane, jeśli naszym zamiarem jest podkreślenie osobistego charakteru kontaktu.

Mimo, że jestem zdecydowanym zwolennikiem równouprawnienia, to nie polecam, szczególnie w języku pisanym, używania formy Sz. Pani Dyrektorka lub Prezeska. No cóż. Język rządzi się swoimi własnymi, nie zawsze zrozumiałymi prawami i nic na to nie poradzimy, że póki co forma żeńska zabrzmi w tych konkretnych przypadkach niemal jak żart.

Angielskich nazw stanowisk powinniśmy raczej unikać. Szczególnie w bezpośrednim kontakcie, chyba, że piszemy list w całości po angielsku, do osoby, nie znającej języka polskiego.

Ponieważ biznes, na szczęście, co raz częściej współpracuje z uczelniami warto wiedzieć, że generalnie uznawana jest forma podstawowa, czyli Szanowny/a Pan/i + tytuł naukowy oraz imię i nazwisko.

Jedynie w odniesieniu do rektora można użyć formy Jego ew. Jej Magnificencja Rektor (nie Rektorka), ale Szanowny Panie… też się obroni.

Zaś zwracając się bezpośrednio w rozmowie do prorektora, powinniśmy użyć formy Rektor. Podobna zasada obowiązuje w wojsku, gdzie nie mówi się: panie podpułkowniku.

W kontakcie z urzędami prezydenta, premiera lub administracji terenowej podobnie posługujemy się wytrychem językowym: Szanowny, Szanowna… podając następnie stanowisko i imię + nazwisko.

Ponieważ, siłą rzeczy, w okresie Wielkiej Nocy prawdopodobieństwo kontaktów z osobami duchownymi znacznie wzrasta, przypomnimy formy kościelne, tym bardziej, że odróżniają się wyraźnie od form używanych w relacjach świeckich. W przypadku zwracania się do osób duchownych wskazane jest w oficjalnych kontaktach używanie form typu: Czcigodny Ks. Doktor… lub Wielebny Ksiądz… ew. Przewielebny (szczególnie jeśli mamy do czynienia z osobami piastującymi wyższe funkcje).

Od biskupa w górę pojawiają się coraz bardziej wysublimowane formy. Do biskupa jest to: Jego Ekscelencja Najdostojniejszy Ksiądz Biskup… lub Ksiądz Arcybiskup…, do kardynałów obowiązuje: Jego Eminencja Najdostojniejszy Ksiądz Kardynał oraz imię i nazwisko. Warto zauważyć, że we wszystkich tych formach występuje tytuł: Ksiądz. Cały czas mówimy tu o formach pisanych języka.

Jeśli ktoś postanowi zwrócić się z życzeniami do samego Papieża Franciszka, to powinien użyć formy: Jego Świątobliwość… ew. Ojciec Święty i podać imię. Mówimy tu o języku pisanym.

Osobny, dosyć zawiły rozdział, stanowi adresowanie maili, ale o tym napiszę może już w kolejnym newsletterze, jako że ten wydłużył mi się ponad miarę.

Pozdrawiam

Wojciech Gajewski

Unusual Easter Traditions

Easter is mostly celebrated to commemorate the resurrection of Jesus Christ. In some cultures it is a perfect celebration for welcoming spring. The celebration is mostly about attending a mass, making delicious food and having nice family time. But in some other countries we can encounter some really unusual Easter Traditions. Let’s have a closer look!

1) Norway: Solve a crime!

The Norvegians have a five days bank holiday+ when all businesses are closed, so there is plenty of time to solve one crime or two… In Easter they read crime novels known as Paskekrimmen. Television stations are broadcasting lots of crime thrillers. In the magazines there are lots of printed „whodunit” stories. Even milk cartoons have a mystery story printed on their sides.

2) Greece, Corfu: Watch your head!

In Corfu on Easter Saturday the Greek throw crockery and pots out of windows. Apparently, this act represents the rejection of Judas. Some people believe it symbolizes getting rid of evil. This custom might have grounds in old Venetian tradition of throwing out winter things and be ready for the new season. So, if you are planning to be in Corfu on Easter Saturday, be sure you wear a hard hat to protect your head

3) France: The world’s biggest omelette!

We eat plenty of eggs in Poland, but France breaks this record! Easter omelettes are being made all over France. However, in Haux in the Nante province they prepare a big omelette in a huge pan in the main square. They use more than 4,500 eggs to feed around 1,000 people.

4) Switzerland: Decorating wells.

The Frankonian Swiss decorate their wells to celebrate the gift of water: life. The wells are really colourful and decorated with hand painted eggs and spring flowers.

5) Papua New Guinea: No chocolate for Easter?

It is not about chocolate! In some places, small trees are decorated with cigarettes and tobacco sticks. They are handed out to people after the Easter mass.

Vocabulary

Mystery – a novel, short story (krotkie opowiadanie kryminalne)

Crockery – China dishes , etc (naczynia stolowe)

Rejection – the sate of being refused to accept (odrzucenie)

Evil – the devil (zlo)

Well – a hole drilled in the earth to obtain water (studnia)

Rebirth – a new, second birth (odrodzenie)